Τοξικοί Γονείς: πως να απελευθερωθείτε από τα δεσμά τους

Τοξικοί Γονείς

Τα παιδιά τοξικών γονέων μεγαλώνουν νιώθοντας τεράστια σύγχυση για το τι σημαίνει «αγάπη» και το πως πρέπει να νιώθει κανείς. Επειδή οι τοξικοί γονείς έκαναν εξαιρετικά επώδυνα πράγματα στο όνομα της «αγάπης», τα παιδιά ασυνείδητα φτάνουν στο σημείο να κατανοήσουν την «αγάπη» ως κάτι χαοτικό, δραματικό, μπερδεμένο και επώδυνο. Αυτά τα παιδιά έπερναν αγάπη υπό προϋποθέσεις, και πως έπρεπε να εγκαταλείψουν τα δικά τους "θέλω", ανάγκες, όνειρα και επιθυμίες για να πάρουν από τους γονείς τους αγάπη.

Φυσικά όμως, «αγάπη» δεν σημαίνει κάτι τέτοιο. Η αγάπη είναι κάτι το οποίο σε κάνει να αισθάνεσαι όμορφα με τον εαυτό σου, είναι ευχάριστη και όχι επώδυνη. Όταν κάποιος σας αγαπάει νιώθεται όμορφα, αποδεκτοί, φροντίδα, εκτίμηση, σεβασμό, νιάξιμο. Η γνήσια αγάπη δημιουργεί συναισθήματα ζεστασιάς, ευχαρίστησης, ασφάλειας, σταθερότητας, και εσωτερική γαλήνη.

Πώς οι τοξικοί γονείς επηρεάζουν τη ζωή των παιδιών

Για αυτούς τους τοξικούς γονείς μπορεί να τους είναι άγνωστο ότι μια συμπεριφορά τους μπορεί να έχει μακροχρόνιες ψυχολογικές επιπτώσεις. Πολλά γίνονται στο όνομα της "αγάπης" και "για το καλό μας", ή λέγοντας πως "ήθελαν το καλύτερο για εμάς". Οι τοξικοί γονείς άμεσα ή έμμεσα να ελέγχουν τη ζωή σας και σας προκαλούν σημαντική ψυχολογική βλάβη. Δεν είναι ασυνήθιστο για πολλούς ενήλικες να είναι δυσλειτουργικοί, να καταφεύγουν στη χρήση ουσιών για να ανακουφιστούν ή να νιώθουν παγιδευμένα από τους τοξικούς γονείς, χωρίς να μπορούν να σταθούν στα πόδια τους και να προσπαθούν μάταια να καθησυχάσουν τους γονείς τους.

Εν τέλει, οι τοξικοί γονείς κάνουν τη ζωή σας δύσκολη και τη σχέση με τον εαυτό σας πολύ κακή. Σας χειραγωγούν, σας ελέγχουν και είναι επικριτικοί. Και είναι δύσκολο για εσάς να διαχωρίσετε συναισθηματικά τον εαυτό σας από αυτούς ώστε να μπορέσετε να κάνετε τις δικές σας επιλογές, να θέσετε τους δικούς σας στόχους και να ζήσετε τη ζωή που θέλετε. Αντιθέτως μπορεί να αμφιβάλλετε για τις αποφάσεις σας, η αυτοπεποίθησή και η αυτοεκτίμησή σας να είναι πολύ χαμηλή και να νιώθετε ενοχές όταν τους λέτε "όχι".

Έχετε επιλογές

Ένα από τα σπουδαιότερα πράγματα της ενηλικίωσης είναι ότι μπορείτε να αποφασίσετε τι είδους σχέση θέλετε να έχετε με τους γονείς σας.

Έχετε επιλογές, προφανώς πολύ περισσότερες από αυτές που φαντάζεστε. Ως ψυχοθεραπευτής που βοηθά ενήλικες να αντιμετωπίσουν τους τοξικούς γονείς τους, ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια είναι ότι δεν μπορούν να πάρουν μια απόφαση μόνοι τους. Θεωρούν ότι πρέπει να συνεχίσουν να κάνουν τα πράγματα όπως πριν (όπως δηλαδή ήθελαν οι γονείς τους).

Η σχέση με τους γονείς σας δεν χρειάζεται να είναι έτσι. Από τη στιγμή που δεν μπορείτε να αλλάξετε τους γονείς σας ή να αλλάξετε μαγικά τη σχέση σας, μπορείτε να ξεκινήσετε να αλλάζετε τα δυσλειτουργικά οικογενειακά μοτίβα. Πρέπει να αποφασίσετε πως θέλετε να αλληλεπιδράτε με τους γονείς σας. Πρέπει να αποφασίσετε τι είναι σωστό για εσάς.

Απελευθερώστε τον εαυτό σας από τους τοξικούς γονείς

1. Σταματήστε να θέλετε να τους ευχαριστείτε

Είναι φυσιολογικό να θέλετε την έγκριση των γονιών σας, αλλά είναι αδύνατο να ικανοποιήσετε τους τοξικούς γονείς. Το πιο σημαντικό είναι, ότι η ζωή είναι δική σας, και χρειάζεται να πάρετε τις δικές σας αποφάσεις για τη ζωή σας και να κάνετε ότι σας κάνει να νιώθετε καλά. Το να ζείτε τη ζωή σας σύμφωνα με τις αρχές και τους στόχους των άλλων σας κάνει δυστυχισμένους και ανικανοποίητους.  Και αν ζείτε τη ζωή σας προσπαθώντας να ευχαριστήσετε τους γονείς σας, θα είστε αιχμάλωτοι, και θα ψάχνετε πάντα την επιβεβαίωση και την αγάπη από ανθρώπους που δεν μπορούν να σας τη δώσουν. Όταν τους δίνετε αυτή τη μορφή δύναμης, επιτρέπετε στους γονείς σας να καθορίσουν την αξία σας, να σας λένε πότε είστε έξυπνοι, επιτυχημένοι, καλοί γονείς, άξιο άτομο και πάει λέγοντας.

Σκεφτείτε το εξής: Τι κάνετε για να ευχαριστήσετε τους γονείς σας ακόμη και αν δεν ταιριάζει σε εσάς; Τι είναι ανάγκη να κάνετε για τον εαυτό σας ακόμη και αν δεν το εγκρίνουν οι γονείς σας;

2. Θέστε όρια

Τα όρια θα σας βοηθήσουν να έχετε ξεκάθαρες προσδοκίες και όρια για το πως οι άλλοι μπορούν να σας συμπεριφέρονται. Τα όρια δημιουργούν συναισθηματικό και σωματικό χώρο ανάμεσα σε εσάς και στους γονείς σας. Αυτό προφανώς δεν υπήρχε όταν ήσασταν παιδί, για αυτό μπορεί να νιώθετε άβολα να θέσετε όρια και να πείτε στους γονείς σας πως θέλετε να σας φέρονται. Οι τοξικοί γονείς αντιστέκονται στα όρια, θέλουν να έχουν τον έλεγχο. Τα όρια στους τοξικούς γονείς είναι ένα δύσκολο κομμάτι επειδή δεν τα σέβονται, αλλά μην αποθαρρύνεστε. Τα όρια είναι ουσιαστικά για κάθε υγιή σχέση. Να θυμάστε, είναι εντάξει να περιορίσετε την επικοινωνία με τους γονείς σας, να τους πείτε όχι, να αργοπορήσετε ή να φύγετε νωρίς. Είναι εντάξει αν δεν θέλετε να έχετε καμία επαφή μαζί τους. Δεν τους ανήκετε! Οι σχέσεις είναι ανάγκη να στηρίζονται στο σεβασμό και δεν μπορείτε να σεβαστείτε ανθρώπους που δεν σας φέρονται καλά.

Σκεφτείτε το εξής: Τι όρια έχετε θέσει στους γονείς σας; Ποιο είναι το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση;

3. Μην προσπαθείτε να τους αλλάξετε

Όταν προσπαθείτε να αλλάξετε τους ανθρώπους που δεν θέλουν να αλλάξουν είναι χαμένος χρόνος και ενέργεια (και θα απογοητευτείτε περισσότερο). Αντιθέτως, επικεντρωθείτε σε όσα μπορείτε να ελέγξετε, πως εσείς ανταποκρίνεστε στους γονείς σας, στις επιλογές και στις συμπεριφορές σας.

Σκεφτείτε το εξής: Πώς προσπαθείτε να αλλάξετε ή να "επιδιορθώσετε" τους γονείς σας; Πώς νιώθετε όταν αναπόφευκτα αποτυγχάνετε να τους αλλάξετε; Τι είναι στον έλεγχο σας σε αυτή τη σχέση;

4. Να είστε προσεκτικοί με όσα μοιράζεστε μαζί τους

Η εμπιστοσύνη είναι ένα σημαντικό στοιχείο για τις υγιείς σχέσεις και καλό είναι να μοιράζεστε προσωπικές πληροφορίες με ανθρώπους που εμπιστεύεστε ειλικρινά. Δυστυχώς, οι γονείς σας δεν εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία αν σας σχολιάζουν, σας επικρίνουν συνεχώς, μοιράζονται προσωπικά σας θέματα χωρίς την άδεια σας, ή χρησιμοποιούν όσα λέτε εναντίον σας. Δεν είστε υποχρεωμένοι να τους λέτε όσα συμβαίνουν στη ζωή σας ή να απαντάτε σε όλες τις ερωτήσεις. Μοιραστείτε μόνο όσα θέλετε.

 Σκεφτείτε το εξής: Τι μπορείτε να μοιράζεστε με ασφάλεια με τους γονείς σας; Με τι δεν νιώθετε ασφαλείς;

5. Αναγνωρίστε τα προβλήματα των γονιών σας και δουλέψτε τα, αλλά μόνο αν το θέλετε

Υπάρχουν πολλά ενήλικα παιδιά αλκοολικών που γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να αλλάξουν τους γονείς τους και αναγνωρίζουν ότι οι γονείς τους ξεχνούν, είναι επιθετικοί ή νευρικοί σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας (όταν είναι μεθυσμένοι). Για αυτό, σχεδιάζουν τα τηλεφωνήματα, τις επισκέψεις και τις οικογενειακές συγκεντρώσεις στις ώρες της ημέρας που θα αποφύγουν την χειρότερη συμπεριφορά των γονιών τους. Λύστε τους προβληματισμούς αυτούς μόνο αν το θέλετε. Είναι απόλυτα λογικό να έχετε το πάρτι γενεθλίων σας το βράδυ και να μην καλέσετε τους γονείς σας επειδή δεν θέλετε να σας το καταστρέψουν. Να θυμάστε, έχετε την επιλογή και δεν χρειάζεται να δικαιολογήστε στους γονείς σας.

Σκεφτείτε το εξής: Υπάρχουν τρόποι για να δουλέψετε τα προβλήματα των γονιών σας; Αυτοί οι συμβιβασμοί ειλικρινά λειτουργούν για εσάς; Και αν όχι, τι αλλαγές είναι ανάγκη να κάνετε;

6. Να έχετε πάντα μια στρατηγική εξόδου

Όταν τα πράγματα αρχίζουν να χειροτερεύουν , βρείτε μια δικαιολογία για να φύγετε (ή ζητήστε από τους γονείς σας να φύγουν). Οι πιθανότητες είναι ότι τα πράγματα μονάχα θα κλιμακωθούν (θα πιούν περισσότερο, θα θυμώσουν περισσότερο και θα πεισμώσουν). Για αυτό, είναι πιο ασφαλές να διακόψετε τη συζήτηση όταν δείτε τα πρώτα σημάδια. Δεν είστε υποχρεωμένοι να μείνετε εκεί για να μην γίνετε αγενείς ή για να μην δυσαρεστήσετε τους γονείς σας.

Σκεφτείτε το εξής: Πώς θα ξεφύγετε από μια δύσκολη κατάσταση με τους γονείς σας; Έχετε κάποιο συνθηματικό με το σύντροφό σας που θα δείχνει ότι είναι η στιγμή να φύγετε; Αν όχι, πιστεύετε ότι αυτό θα σας βοηθούσε;

7. Μην προσπαθείτε να συζητήσετε μαζί τους

Δεν υπάρχει λόγος να συζητάτε με κάποιον που είναι εκνευρισμένος, συναισθηματικά ανώριμος ή μεθυσμένος, για αυτό μην ξοδεύετε ενέργεια προσπαθώντας να δουν οι γονείς σας τη δική σας άποψη. Μπορεί να είναι θλιβερό και απογοητευτικό να αποδεχτείτε ότι δεν μπορείτε να έχετε μια υγιή και ώριμη σχέση με τους γονείς σας επειδή είναι στενόμυαλοι. Να είστε αποφασιστικοί για θέματα που σας ενδιαφέρουν, αλλά την ίδια στιγμή μην περιμένετε από τους γονείς σας να ενδιαφερθούν ή να κατανοήσουν την άποψή σας. Προσπαθήστε να αποφύγετε διαφωνίες ή αγώνες εξουσίας που θα σας οδηγήσουν σε άσχημες συμπεριφορές. Δεν είναι ανάγκη να ανταποκρίνεστε σε κάθε διαφωνία που προκύπτει. Αντιθέτως αποδεσμευτείτε από αυτή την κατάσταση.

Σκεφτείτε το εξής: Πώς μπορείτε να προστατεύσετε τον εαυτό σας όταν οι γονείς σας δεν μπορούν να δουν τη δική σας οπτική γωνία ή δεν ενδιαφέρονται για τις απόψεις σας;

8. Δεν χρειάζεται να είστε πάντα διαθέσιμοι

Αυτή είναι μια μορφή ορίων. Οι τοξικοί άνθρωποι θα παίρνουν από εσάς μέχρι να πείτε "όχι" στις υπερβολικές τους απαιτήσεις. Μπορείτε να τους βοηθήσετε αν αυτό είναι εφικτό και αν το εκτιμούν, αλλά δεν είστε υποχρεωμένοι να είστε σοφέρ, υπηρέτης ή ψυχοθεραπευτής τους, ειδικά αν δεν σας φέρονται καλά. Ούτε μπορείτε να είστε συνεχώς διαθέσιμοι. Ούτε μπορείτε να μιλάτε συνεχώς στο τηλέφωνο ή να απαντάτε αμέσως στα μηνύματα τους.

Σκεφτείτε το εξής: Μήπως οι γονείς σας εκμεταλλεύονται την ευγένειά σας και έχουν απαιτήσεις από εσάς; Πώς νιώθετε όταν συνειδητοποιείτε ότι δεν είστε υποχρεωμένοι να κάνετε πράγματα για αυτούς; Απελευθερώνεστε από τις ενοχές όταν σκέφτεστε ότι μπορείτε να θέσετε υγιή όρια και να φροντίζετε τον εαυτό σας όπως όλοι οι ενήλικες;

9. Δεν είναι ανάγκη να περάσετε τις διακοπές σας με τους γονείς σας

Ο χρόνος των διακοπών είναι λιγοστός και πολύτιμος. Αξίζετε να απολαύσετε τις διακοπές σας και αυτό μπορεί να σημαίνει ότι θέλετε χρόνο μακριά από τους γονείς σας. Σε μερικές οικογένειες, υπάρχει πολλή πίεση για τη διατήρηση των οικογενειακών παραδόσεων αλλά για αυτό συχνά θυσιάζετε τη δική σας ευτυχία και ηρεμία. Ίσως τώρα να είναι η κατάλληλη στιγμή να δημιουργήσετε τις δικές σας παραδόσεις ή να είστε πιο δημιουργικοί για το πως θα περάσετε τις διακοπές σας. Ίσως να θέλετε να γιορτάσετε με φίλους ή να πάτε κάπου αλλού διακοπές.

Σκεφτείτε το εξής: Ποιες οικογενειακές παραδόσεις θέλετε να αλλάξετε ή να τις παραλείψετε επειδή σας προκαλούν στρες; Πώς μπορείτε να σχεδιάσετε τις διακοπές σας ώστε να είναι διασκεδαστικές και σημαντικές για εσάς;

10. Φροντίστε τον εαυτό σας

Η αντιμετώπιση των τοξικών γονέων είναι μια ψυχοπιεστική κατάσταση και πληρώνετε το συναισθηματικό και σωματικό τίμημα. Είναι πολύ σημαντικό να φροντίζετε τον εαυτό σας, κανείς άλλος δεν ξέρει τις ανάγκες σας και δεν μπορεί να το κάνει για εσάς. Η αυτοφροντίδα μπορεί να έχει διάφορες μορφές, για παράδειγμα ξεκινήστε να τρώτε υγιεινά, να ξεκουράζεστε, να κοιμάστε πιο καλά, να κάνετε άσκηση, να συνδέεστε με θετικούς ανθρώπους, να γνωρίζετε τα συναισθήματα σας και να τα εκφράζετε με υγιή τρόπο, να ζητάτε υποστήριξη και να διασκεδάζετε. Αυτό είναι πιο εύκολο όταν έχετε θέσει υγιή όρια και έχετε επιλέξει να ανταποκρίνεστε διαφορετικά.

Σκεφτείτε το εξής: Πάρτε μερικά λεπτά και μείνετε ήσυχοι με τον εαυτό σας. Πώς νιώθετε; Τι χρειάζεστε αυτή τη στιγμή; Πώς θα δώσετε στον εαυτό σας αυτά που έχει ανάγκη;

 Η αλλαγή ξεκινά από εσάς  

Η αλλαγή του τρόπου με τον οποίο αλληλεπιδράτε με τους τοξικούς γονείς σας μπορεί να φαίνεται αρχικά τρομακτική. Είναι φυσιολογικό οι γονείς σας να αντιστέκονται στις αλλαγές που προσπαθείτε να κάνετε. Η μετάβαση είναι δύσκολη και αγχωτική αλλά τα όρια στους γονείς σας είναι το μονοπάτι προς την ελευθερία από την αρνητική ενέργεια και τις υπερπροσδοκίες τους.