Τραύμα και ψυχολογία

Τραύμα και ψυχολογία

Το ψυχολογικό τραύμα είναι αποτέλεσμα εξαιρετικά ψυχοπιεστικών γεγονότων που επηρεάζουν την αίσθηση της ασφάλειας, και σας κάνει να νιώθετε αβοήθητοι σε έναν επικίνδυνο κόσμο. Το ψυχολογικό τραύμα επηρεάζει την ψυχολογία και μπορεί να σας κάνει να υποφέρετε από επώδυνα συναισθήματα, αναμνήσεις και άγχος. Μπορεί να αισθάνεστε μουδιασμένοι και αδύναμοι να εμπιστευτείτε τους άλλους ανθρώπους.

Οι τραυματικές εμπειρίες συχνά περιλαμβάνουν κάποια απειλή για τη ζωή ή την ασφάλεια, αλλά κάθε κατάσταση μπορεί να είναι τραυματική, ακόμη και αν δεν προκαλεί κάποια σωματική βλάβη.

Ένα ψυχολογικό τραύμα μπορεί να προκληθεί από:

• Ένα γεγονός, όπως ένα ατύχημα , ένας τραυματισμός ή μια βίαιη επίθεση, ειδικά όταν είναι ξαφνικό ή συμβαίνει στην παιδική ηλικία.
• Συνεχές στρες, όπως όταν κάποιος ζει σε μια γειτονιά με έντονη εγκληματικότητα, όταν αντιμετωπίζει μια απειλητική για τη ζωή ασθένεια, ή τραυματικό στρες από επαναλαμβανόμενα γεγονότα όπως το bullying, η ενδοοικογενειακή βία ή η παιδική παραμέληση.
• Αιτίες που συνήθως παραβλέπονται, όπως μια χειρουργική επέμβαση (ειδικά στα πρώτα 3 χρόνια της ζωής), η ξαφνική απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, ένας χωρισμός.

Τύποι ψυχικών τραυμάτων

1. Τραύμα της παιδικής ηλικίας

Τα τραύματα της παιδικής ηλικίας αφορούν τραυματικά γεγονότα που συμβαίνουν στη διάρκεια της παιδικής ηλικίας. Αυτά τα γεγονότα μπορεί να προκαλούν σοβαρά θέματα ψυχικής υγείας στην ενήλικη ζωή, ειδικά αν κάποιος δεν ζητήσει βοήθεια.

2. Συλλογικό τραύμα

Το συλλογικό τραύμα είναι ένα τραυματικό γεγονός που συμβαίνει σε ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων την ίδια στιγμή.

Αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι όσοι βιώνουν αυτό το γεγονός νιώθουν τα ίδια συναισθήματα. Μπορεί ένα γεγονός να μην είναι τραυματικό για όλους, ο κάθε άνθρωπος αντιδρά με το δικό του τρόπο.

Η εμπειρία ενός συλλογικού τραύματος σημαίνει ότι κάποιος εκτός από τα προσωπικά συμπτώματα βιώνει και κοινωνικά συμπτώματα. Τα κοινωνικά συμπτώματα μπορεί να έχουν να κάνουν με το πως η κοινωνία αντιμετωπίζει το τραύμα. Για παράδειγμα:

• Αν δεν είναι κοινωνικά αποδεκτό κάποιος να μιλά για το τραυματικό γεγονός ή μπορεί να μιλά με συγκεκριμένο τρόπο.
• Αν οι άνθρωποι αποφεύγουν ή κάνουν διακρίσεις για συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων που μπορεί να κατηγορηθούν άδικα για το τραυματικό γεγονός.

Οι επέτειοι ενός συλλογικού τραύματος μπορεί να κάνουν τα πράγματα ακόμη πιο δύσκολα.

3. Διαγενεακό γενεών

Το διαγενεακό τραύμα είναι ένας τύπος τραύματος που διατρέχει γενιές. Για παράδειγμα, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι τα παιδιά και τα εγγόνια των ανθρώπων που επιβίωσαν από το Ολοκαύτωμα έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν προβλήματα ψυχικής υγείας.

Το τραύμα που συνέβη στο παρελθόν έχει σημαντική επίδραση στην ψυχική υγεία των επόμενων γενεών. Αλλά αυτό δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο. Κάποιες μελέτες δείχνουν ότι το τραύμα επηρεάζει τα γονίδια. Αλλά είναι πιο πιθανό ένα τραυματικό γεγονός να επηρεάζει το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει κάποιος, με τους εξής τρόπους:

• Μέσα από τις ιστορίες των μεγαλύτερων ηλικιακά μελών της οικογένειας.
• Την κληρονομιά του τραύματος που συνεχίζει να επηρεάζει την ευεξία και την ασφάλεια, όπως οι συνεχείς επιπτώσεις της αποικιοκρατίας στην υγεία και στην ευεξία.
• Ένα τραύμα επηρεάζει τους γονείς και τον τρόπο με τον οποίο μεγαλώνουν τα παιδιά τους. Για παράδειγμα, αν οι γονείς αποφεύγουν συγκεκριμένα μέρη λόγω μιας τραυματικής εμπειρίας, τότε τα παιδιά μπορεί να νιώθουν ανησυχία σε αυτά τα μέρη.

4. Ηθική βλάβη

Η ηθική βλάβη σημαίνει πως νιώθει κάποιος όταν είναι σε μια κατάσταση που έρχεται σε αντίθεση με την ηθική, τις αξίες και τις πεποιθήσεις του. Συνήθως συμβαίνει σε ανθρώπους που είναι ανάγκη να πάρουν μεγάλες αποφάσεις για τη ζωή άλλων ανθρώπων.

Η ηθική βλάβη μπορεί να συμβεί εξαιτίας:

• Των ελλείψεων σε ένα εργασιακό περιβάλλον, στην κυβέρνηση ή σε ένα κυβερνητικό όργανο ώστε να υπάρχει ισότιμη αντιμετώπιση προς όλους.
• Της έλλειψης ασφάλειας.
• Των επικίνδυνων ή ανήθικων συμπεριφορών , ειδικά από ανθρώπους που είναι σε θέσεις ευθύνης.
• Της εργασίας σε ένα σύστημα που το βλέπετε να αποτυγχάνει, αλλά να μην έχετε τη δύναμη να το διορθώσετε.

Αυτό το τραύμα μπορεί να επηρεάζει την αντίληψη για τον κόσμο, την κυβέρνηση ή τους οργανισμούς. Μαζί με άλλες επιδράσεις μπορεί κάποιος να νιώθει:

• Έλλειψη στόχου στην προσωπική ή στην επαγγελματική του ζωή
• Αποσύνδεση από τους ανθρώπους γύρω του
• Προδομένος ή ντροπιασμένος
• Αμφιβάλλει για τον ηθικό του κώδικα και τις αξίες του

Αν η ηθική βλάβη συμβεί στο χώρο εργασίας, μπορεί να είναι δύσκολο κάποιος να συνεχίσει να δουλεύει εκεί.

5. Φυλετικό τραύμα

Η επίδραση του ρατσισμού στο σώμα και στο μυαλό περιγράφεται ως φυλετικό τραύμα. Ο ρατσισμός μπορεί να επηρεάζει τον τρόπο σκέψης, τα συναισθήματα και την συμπεριφορά των ανθρώπων.

6. Δευτερογενές τραύμα

Το δευτερογενές τραύμα συμβαίνει όταν κάποιος είναι μάρτυρας ενός τραυματικού γεγονότος ή έχει σχέση με αυτό. Αλλά δεν βιώνει κάποιος άμεσα το τραύμα.

Για παράδειγμα, ένας δημοσιογράφος μπορεί συχνά να είναι μάρτυρας τραυματικών γεγονότων.

Οι επιδράσεις ενός δευτερογενούς τραύματος είναι όμοιες με αυτές των ψυχικών τραυμάτων.

Τραύματα της παιδικής ηλικίας και ο κίνδυνος για μελλοντικά τραύματα

Καθώς τραυματικά γεγονότα μπορεί να συμβούν στον καθένα, είναι πολύ πιο πιθανό κάποιος να τραυματιστεί ψυχικά αν ήδη έχει βιώσει ένα τραύμα, ειδικά στην πρώιμη παιδική ηλικία. Τα τραύματα της παιδικής ηλικίας μπορεί να επηρεάζουν την αίσθηση της ασφάλειας των παιδιών και περιλαμβάνουν :

• Ασταθές ή μη ασφαλές περιβάλλον
• Αποχωρισμός από τον ένα γονιό
• Σοβαρές ασθένειες
• Χειρουργικές επεμβάσεις
• Σεξουαλική, σωματική ή λεκτική βία
• Ενδοοικογενειακή βία
• Παραμέληση

Ένα τραύμα στην παιδική ηλικία μπορεί να έχει σοβαρές και μακροχρόνιες επιδράσεις. Όταν ένα παιδικό τραύμα παραμένει ανεπίλυτο, η αίσθηση του φόβου και της αβοηθητότητας παραμένουν στην ενήλικη ζωή, και θέτουν το υπόβαθρο για περαιτέρω τραύματα. Ωστόσο, αν ένα τραύμα έχει συμβεί πολλά χρόνια πριν, υπάρχουν βήματα που μπορεί να κάνει κάποιος για να ξεπεράσει τον πόνο και να ξαναβρεί την συναισθηματική του ισορροπία.

Ποια είναι τα συμπτώματα ενός ψυχολογικού τραύματος;

Όλοι μας αντιδρούμε στα τραύματα με διαφορετικούς τρόπους, σωματικούς ή συναισθηματικούς. Δεν υπάρχει σωστός ή λάθος τρόπος σκέψης, σωστά ή λάθος συναισθήματα, σωστές ή λάθος αντιδράσεις.

Τα συμπτώματα ενός ψυχολογικού τραύματος περιλαμβάνουν:

• Σοκ, άρνηση, δυσπιστία
• Σύγχυση, δυσκολία στη συγκέντρωση
• Θυμό, ευερεθιστότητα, εναλλαγές στη διάθεση
• Άγχος και φόβο
• Ενοχές, ντροπή
• Απομάκρυνση από τους άλλους
• Συναισθήματα θλίψης ή απελπισίας
• Συναισθηματική αποσύνδεση ή μούδιασμα

Τα σωματικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Αϋπνία ή εφιάλτες
• Κόπωση
• Θέματα συγκέντρωσης
• Ταχυπαλμία
• Αναστάτωση και ταραχή
• Πόνοι
• Μυϊκή ένταση

Επούλωση ψυχικών τραυμάτων

Τα συμπτώματα ενός ψυχολογικού τραύματος διαρκούν από λίγες μέρες μέχρι αρκετούς μήνες, και σταδιακά υποχωρούν όσο επεξεργάζεται κάποιος το τραύμα. Αλλά αν ένα άτομο δεν νιώθει καλύτερα, και οι επώδυνες αναμνήσεις ή τα συναισθήματα επιμένουν, τότε είναι η στιγμή να ζητήσει βοήθεια.

Ειδικά, αν τα συμπτώματα επιδεινώνονται και δεν μπορεί κάποιος να ξεπεράσει ένα γεγονός, τότε μπορεί να βιώνει μετατραυματικό στρες. Το μετατραυματικό στρες εμφανίζεται όταν το νευρικό σύστημα παραμένει κολλημένο στην κατάσταση του ψυχολογικού σοκ, και δεν μπορεί να βγάλει νόημα από όσα συνέβησαν ή να επεξεργαστεί τα συναισθήματα.

Βήματα προς την επούλωση

1. Βάλτε την άσκηση στη ζωή σας

Ένα ψυχικό τραύμα διαταράσσει την ισορροπία του σώματος, με αποτέλεσμα να είναι πάντα σε υπερδιέγερση και να νιώθει φόβο. Η άσκηση και η κίνηση οδηγούν στην απελευθέρωση ενδορφινών, που συμβάλλουν στην επιδιόρθωση του νευρικού συστήματος.

Καλό είναι να κάνετε 30 λεπτά άσκησης τις περισσότερες μέρες. Το περπάτημα, το τρέξιμο, το κολύμπι ο χορός είναι πολύ καλές επιλογές.

2. Μην απομονώνεστε

Μετά από ένα τραυματικό γεγονός, μπορεί να θέλετε να απομονωθείτε, αλλά αυτό μπορεί να κάνει τα πράγματα χειρότερα. Η επαφή με τους άλλους θα σας βοηθήσει στη διαδικασία της επούλωσης, για αυτό κάντε μια προσπάθεια να διατηρήσετε τις σχέσεις σας και να αποφεύγετε να περνάτε πολύ χρόνο μόνοι σας.

Δεν είναι ανάγκη να μιλάτε για το τραύμα σας, γιατί κάποιες φορές αυτό κάνει τα πράγματα χειρότερα. Αυτό που έχει σημασία είναι να νιώθετε την υποστήριξη από τους άλλους και να απολαμβάνετε τη συντροφιά τους.

Επίσης, αν θέλετε μπορείτε να μιλήσετε για τα συναισθήματά σας σε ένα άτομο που εμπιστεύεστε, ένα φίλο, ένα μέλος της οικογένειας ή τον ψυχοθεραπευτή σας.

Μπορείτε να αναθερμάνετε τη σχέση με τους παλιούς σας φίλους ή να προσφέρετε εθελοντική εργασία. Ο εθελοντισμός είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να ξεπεράσετε την αίσθηση αβοηθητότητας που συχνά συνοδεύει ένα τραύμα.

3. Βρείτε τρόπους για να χαλαρώνετε

Δεν έχει σημασία πόση αναστάτωση ή άγχος αισθάνεστε, είναι σημαντικό να βρείτε τρόπους για να ηρεμείτε. Αυτό θα σας βοηθήσει όχι μόνο στο να αντιμετωπίζετε το στρες , αλλά να έχετε και την αίσθηση του ελέγχου.

Αν νιώθετε σύγχυση τότε οι τεχνικές αναπνοών μπορούν να σας βοηθήσουν. Επίσης, οι τεχνικές ενσυνειδητότητας μπορούν να σας ηρεμήσουν.

4. Φροντίστε την υγεία σας

Ένα υγιές σώμα μπορεί να αντιμετωπίζει καλύτερα το στρες που προκαλεί ένα ψυχικό τραύμα. Για αυτό μπορείτε να κάνετε τα εξής:

• Να κοιμάστε καλά: μετά από μια τραυματική εμπειρία, η ανησυχία ή ο φόβος μπορεί να παρεμβαίνει στον ύπνο σας. Η έλλειψη ύπνου μπορεί να επιδεινώνει τα συμπτώματα σας και έτσι είναι πιο δύσκολο να διατηρήσετε την συναισθηματική σας ισορροπία. Καλό είναι να κοιμάστε 7-9 ώρες το βράδυ.
• Αποφύγετε το αλκοόλ: το αλκοόλ μπορεί να επιδεινώνει τα συμπτώματα και να εντείνει τα συναισθήματα κατάθλιψης, άγχους και απομόνωσης.
• Ακολουθήστε μια ισορροπημένη διατροφή: αποφύγετε τη ζάχαρη και καταναλώστε τροφές που είναι πλούσιες σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα όπως ο σολομός, τα καρύδια, ο λιναρόσπορος για να τονώσετε τη διάθεσή σας.
• Δοκιμάστε τεχνικές χαλάρωσης: ο διαλογισμός, η γιόγκα, οι τεχνικές αναπνοών βοηθούν στην καταπολέμηση του άγχους.

Πότε πρέπει να ζητήσω βοήθεια;

Η επούλωση από ένα ψυχικό τραύμα απαιτεί χρόνο και ο κάθε άνθρωπος έχει το δικό του ρυθμό. Αλλά αν ο καιρός περνά και τα συμπτώματα δεν υποχωρούν, ίσως να είναι η στιγμή να ζητήσετε βοήθεια. Μιλήστε με ένα ψυχοθεραπευτή αν:

• Δεν είστε λειτουργικοί στο σπίτι ή στη δουλειά
• Έχετε φοβίες, άγχος ή κατάθλιψη
• Δεν μπορείτε να δημιουργήσετε στενές σχέσεις
• Έχετε αναδρομές, τραυματικές αναμνήσεις ή εφιάλτες που επιμένουν
• Αποφεύγετε όλα όσα σας υπενθυμίζουν το τραύμα
• Δεν μπορείτε να συνδεθείτε με τους άλλους
• Χρησιμοποιείτε το αλκοόλ για να νιώσετε καλύτερα

Θεραπεία των ψυχικών τραυμάτων

Το να επιλύσετε ένα τραύμα μπορεί να είναι μια επώδυνη διαδικασία για αυτό είναι σημαντικό να επιλέξετε έναν ψυχοθεραπευτή που θα έχει εμπειρία στη θεραπεία των ψυχικών τραυμάτων.

Για να μπορέσετε να επουλωθείτε από ένα ψυχολογικό τραύμα, είναι ανάγκη να επιλύσετε τα επώδυνα συναισθήματα και τις αναμνήσεις που αποφεύγετε για καιρό.

Η ψυχοθεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να επεξεργαστείτε και να αξιολογήσετε τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας για το τραυματικό γεγονός.

Το EMDR είναι μια ψυχοθεραπευτική μέθοδος για την επεξεργασία των τραυματικών αναμνήσεων.

Πώς μπορώ να βοηθήσω ένα κοντινό μου πρόσωπο που έχει ένα ψυχολογικό τραύμα;

Όταν ένα αγαπημένο σας πρόσωπο έχει κάποιο ψυχικό τραύμα, η υποστήριξη σας παίζει σημαντικό ρόλο στην επούλωση.

Να είστε υπομονετικοί και να δείχνετε κατανόηση. Η επούλωση απαιτεί χρόνο. Μην κρίνετε τις αντιδράσεις του αγαπημένου σας προσώπου.

Μπορείτε να προσφέρετε τη βοήθεια σας στις υποχρεώσεις της καθημερινότητας. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι θα πάτε για τα ψώνια ή θα κάνετε κάποιες δουλειές του σπιτιού.

Μην πιέζετε το αγαπημένο σας πρόσωπο να μιλήσει αν δεν το θέλει. Μπορεί να δυσκολεύεται να κάνει συζήτηση. Μην το πιέζετε να ανοιχτεί αλλά δείξτε του ότι θα είστε εκεί όταν νιώσει έτοιμο να μιλήσει.

Βοηθήστε το αγαπημένο σας πρόσωπο να χαλαρώσει. Μπορείτε να το ενθαρρύνετε να κάνει άσκηση, να βγει με φίλους, να κάνει δραστηριότητες που αγαπά.

Το αγαπημένο σας πρόσωπο μπορεί να είναι θυμωμένο, νευρικό ή συναισθηματικά απόμακρο, ωστόσο δεν είναι ανάγκη να παίρνετε προσωπικά αυτές τις αντιδράσεις. Να θυμάστε ότι είναι αποτέλεσμα του τραύματος και δεν έχει να κάνει με εσάς.

Πώς αντιδρούν τα παιδιά σε ένα ψυχολογικό τραύμα;

Κάποιες αντιδράσεις των παιδιών σε ένα τραύμα περιλαμβάνουν:

• Παλινδρόμηση: πολλά παιδιά νιώθουν την ανάγκη να γυρίσουν πίσω στην ηλικία που ένιωθαν ασφαλή. Τα μικρότερα παιδιά μπορεί να θέλουν το μπιμπερό τους ή τα μεγαλύτερα να φοβούνται να μείνουν μόνα τους.
• Πιστεύουν ότι αυτά φταίνε: τα μικρά παιδιά κάτω των 8 ετών πιστεύουν ότι έχουν κάνει κάτι λάθος, και ότι φταίνε αυτά. Αλλά είναι σημαντικό το παιδί να καταλάβει ότι δεν φταίει για το γεγονός.
• Διαταραχές στον ύπνο: κάποια παιδιά δυσκολεύονται να αποκοιμηθούν, άλλα βλέπουν εφιάλτες. Μπορεί να θέλουν ένα ζωάκι ή ένα φωτάκι αναμμένο για να κοιμηθούν. Καλό είναι να περνάτε περισσότερο χρόνο μαζί τους και να τους διαβάζετε βιβλία.