Τραυματικές εμπειρίες

Τραυματικές Εμπειρίες

Στη ζωή μας μπορεί να συμβούν τρομακτικά ή επώδυνα γεγονότα τα οποία οδηγούν σε ψυχικά τραύματα. Αυτά τα τραύματα έχουν ως αποτέλεσμα τη δυσκολία στην καθημερινή λειτουργικότητα. Η αντίδραση του κάθε ανθρώπου σε τραυματικές εμπειρίες είναι διαφορετική. Οι περισσότεροι άνθρωποι αναρρώνουν με τη βοήθεια των φίλων και της οικογένειάς τους και δεν έχουν μακροχρόνια προβλήματα.

Υπάρχουν όμως και άνθρωποι που αντιμετωπίζουν δυσκολίες αμέσως μετά από την τραυματική εμπειρία ή αργότερα. Οι τραυματικές εμπειρίες είναι πανίσχυρες και μπορούν να οδηγούν σε ψυχολογικά προβλήματα και συμπτώματα που παρεμβαίνουν στην καθημερινή μας ζωή.

Ένα γεγονός μπορεί να έχει μικρή επίδραση σε ένα άτομο αλλά μια τραυματική εμπειρία είναι πολύ πιο σοβαρή. Κλονίζει την ψυχική και στην σωματική υγεία ενός ατόμου, το οποίο χρειάζεται υποστήριξη και βοήθεια για να αναρρώσει.

Καταστάσεις και γεγονότα που οδηγούν σε ψυχολογικό τραύμα περιλαμβάνουν:

• βίαιες πράξεις όπως η ληστεία, ο πόλεμος ή οι τρομοκρατικές ενέργειες
• φυσικές καταστροφές όπως ο σεισμός, οι πλημμύρες, η φωτιά
• θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου
• διαπροσωπική βία όπως η απαγωγή, η παιδική κακοποίηση, η αυτοκτονία ενός μέλους της οικογένειας ή ενός φίλου
• η ανάμιξη σε σοβαρά τροχαία δυστυχήματα ή εργασιακά ατυχήματα
• διάγνωση μίας σοβαρής ασθένειας (καρκίνος, AIDS, κα)

Συμπτώματα

Πολλοί άνθρωποι έχουν έντονες συναισθηματικές ή σωματικές αντιδράσεις σε ένα τραυματικό γεγονός. Για τους περισσότερους, αυτές οι αντιδράσεις  υποχωρούν μέσα σε λίγες ημέρες ή εβδομάδες. Για κάποιους άλλους τα συμπτώματα διαρκούν περισσότερο και είναι πιο σοβαρά. Αυτό μπορεί να συμβαίνει εξαιτίας παραγόντων όπως η φύση του τραυματικού γεγονότος, η διαθέσιμη υποστήριξη, το στρες, η προσωπικότητα και οι στρατηγικές διαχείρισης.

Τα συμπτώματα ενός τραύματος μπορεί να είναι ήπια ως σοβαρά. Πολλοί παράγοντες καθορίζουν το πως ένα τραυματικό γεγονός επηρεάζει ένα άτομο, και περιλαμβάνουν:

• την προσωπικότητα
• την παρουσία άλλων προβλημάτων ψυχικής υγείας
• την προηγούμενη έκθεση σε κάποιο τραυματικό γεγονός
• τον τύπο και τα χαρακτηριστικά του γεγονότος
• τη διαχείριση των συναισθημάτων

Συναισθηματικά και ψυχολογικά συμπτώματα

Ένα άτομο που έχει βιώσει ένα τραύμα μπορεί να νιώθει:

• άρνηση
• θυμό
• φόβο
• ντροπή
• θλίψη
• σύγχυση
• άγχος
• ανησυχία
• κατάθλιψη
• μούδιασμα
• ενοχές
• απελπισία
• ευερεθιστότητα
• έλλειψη συγκέντρωσης

Μπορεί να παρατηρούνται συναισθηματικά ξεσπάσματα, δυσκολία στην διαχείριση των συναισθημάτων ή απομάκρυνση από τους ανθρώπους γύρω τους. Οι αναδρομές, όπου ένα άτομο ζει ξανά το τραυματικό γεγονός στο μυαλό και οι εφιάλτες είναι πολύ συχνά.

Σωματικά συμπτώματα        

Μαζί με τις συναισθηματικές αντιδράσεις, το τραύμα μπορεί να προκαλέσει και σωματικά συμπτώματα όπως:

• πονοκεφάλους
• προβλήματα του γαστρεντερικού
• κόπωση
• εφίδρωση
• ταχυπαλμία
• νευρικότητα

Πολλές φορές ένα άτομο μπορεί να βρίσκεται σε υπερδιέγερση ή να είναι συνεχώς σε εγρήγορση. Αυτό μπορεί να δημιουργεί προβλήματα στον ύπνο. Επίσης πολλοί άνθρωποι εμφανίζουν θέματα ψυχικής υγείας όπως η κατάθλιψη και το άγχος.

Από τη στιγμή που τα συμπτώματα δεν είναι τόσο σοβαρά ή δεν διαρκούν για πολύ, θεωρούνται φυσιολογική αντίδραση στο τραύμα. Αν και αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι ενοχλητικά, υποχωρούν γρήγορα στους περισσότερους ανθρώπους. Είναι κομμάτι της φυσιολογικής διαδικασίας της επούλωσης και της προσαρμογής, ώστε να μπορέσετε να κατανοήσετε τι συνέβη και να προχωρήσετε.

Με την κατάλληλη υποστήριξη από την οικογένεια, τους φίλους και τους συνεργάτες τα συμπτώματα του στρες συνήθως υποχωρούν. Λίγοι άνθρωποι εμφανίζουν πιο σοβαρά προβλήματα όπως η κατάθλιψη, το μετατραυματικό στρες, οι αγχώδεις διαταραχές.

Τραύμα της παιδικής ηλικίας

Οι μελέτες δείχνουν ότι τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε τραύματα επειδή ο εγκέφαλός τους ακόμη αναπτύσσεται. Τα παιδιά βιώνουν έντονο στρες στη διάρκεια τραυματικών γεγονότων, και το σώμα τους απελευθερώνει ορμόνες που σχετίζονται με το στρες και το φόβο.

Αυτή η μορφή αναπτυξιακού τραύματος μπορεί να παρέμβει στη φυσιολογική ανάπτυξη του εγκεφάλου. Το αποτέλεσμα είναι το τραύμα να επιδρά μακροπρόθεσμα στην ψυχική, στη σωματική και συμπεριφορική υγεία του παιδιού.

Η αίσθηση του φόβου και της αβοηθητότητας μπορεί να επιμένουν στην ενήλικη ζωή. Έτσι το άτομο έχει μεγαλύτερο κίνδυνο να επηρεαστεί μελλοντικά από το τραύμα.

Διαταραχή μετατραυματικού στρες

Η διαταραχή μετατραυματικού στρες εμφανίζεται όταν τα συμπτώματα του τραύματος επιμένουν ή επιδεινώνονται μέσα σε εβδομάδες και μήνες μετά το τραυματικό γεγονός. Το μετατραυματικό στρες προκαλεί δυσφορία και παρεμβαίνει στην καθημερινότητα ενός ατόμου και στις σχέσεις του.

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν ανησυχία, αναδρομές και επίμονες αναμνήσεις του γεγονότος.  Επίσης πολλοί άνθρωποι με διαταραχή μετατραυματικού στρες αποφεύγουν συγκεκριμένες συμπεριφορές. Αποφεύγουν πρόσωπα, πράγματα, τοποθεσίες που τους θυμίζουν το τραυματικό γεγονός.

Οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση μετατραυματικού στρες περιλαμβάνουν:

• προηγούμενο τραύμα
• σωματικό πόνο ή τραυματισμό
• έλλειψη υποστήριξης μετά το τραύμα
• αντιμετώπιση και άλλων ψυχοπιεστικών παραγόντων την ίδια στιγμή, όπως οι οικονομικές δυσκολίες
• προηγούμενο ιστορικό άγχους ή κατάθλιψη

Στρατηγικές διαχείρισης

Υπάρχουν αρκετοί τρόποι που μπορείτε να φροντίσετε τον εαυτό σας μετά από ένα τραυματικό γεγονός:

• Αναγνωρίστε ότι έχετε ζήσει κάτι επώδυνο και δώστε στον εαυτό σας την άδεια να το βιώσει και να αντιδράσει. Μην είστε θυμωμένοι με τον εαυτό σας.
• Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι είστε φυσιολογικοί και ότι μπορείτε να το ξεπεράσετε.
• Αποφύγετε την κατάχρηση αλκοόλ ή ουσιών για να διαχειριστείτε την κατάσταση.
• Αποφύγετε να πάρετε σοβαρές αποφάσεις ή να κάνετε αλλαγές στη ζωή σας.
• Μην προσπαθείτε να εμποδίσετε τις σκέψεις για όσα συνέβησαν. Σταδιακά θα μάθετε να ελέγχετε αυτές τις σκέψεις.
• Μοιραστείτε την εμπειρία σας με άλλους. Αυτό μπορεί να σας κάνει αρχικά να νιώθετε άβολα, αλλά όταν μιλάτε σε ανθρώπους που εμπιστεύεστε νιώθετε καλύτερα από το να συσσωρεύετε μέσα σας συναισθήματα.
• Προσπαθήστε να διατηρήσετε μια φυσιολογική ρουτίνα. Οργανώστε την ημέρα σας. Να θυμάστε ότι η τακτική άσκηση είναι σημαντική αλλά επιτρέψτε στον εαυτό σας να ξεκουραστεί αν νιώθετε κουρασμένοι.
• Μην αποφεύγετε δραστηριότητες, ανθρώπους ή τοποθεσίες.
• Μιλήστε στους φίλους και στην οικογένειά σας για τις ανάγκες σας. Πείτε τους πότε νιώθετε κουρασμένοι, αν χρειάζεστε χρόνο ή αν θέλετε να μιλήσετε σε κάποιον.
• Χαλαρώστε. Εξασκηθείτε σε τεχνικές χαλάρωσης και αυτό θα βοηθήσει το σώμα και το μυαλό σας να προσαρμοστούν στις αλλαγές.
• Αν το τραύμα σας φέρνει αναμνήσεις και συναισθήματα από άλλα γεγονότα του παρελθόντος, προσπαθήστε να διαχωρίσετε τις σκέψεις σας. Κρατήστε χωριστές τις αναμνήσεις σας.
• Εκφράστε τα συναισθήματά σας. Συζητήστε με κάποιον ή γράψτε όσα νιώθετε σε ένα ημερολόγιο. Αυτό βοηθά στην διαδικασία της επούλωσης.