Τύποι άγχους

Τύποι Άγχους

Το άγχος είναι ένα συναίσθημα που οι άνθρωποι αισθάνονται όταν αντιμετωπίζουν προκλήσεις σχετικά με τα οικονομικά, τη δουλειά, τις σχέσεις, το περιβάλλον τους και άλλες καταστάσεις. Το άγχος εμφανίζεται όταν ένα άτομο αντιλαμβάνεται μια πραγματική ή φανταστική πρόκληση ή απειλή για την ακεραιότητα του. Οι άνθρωποι συχνά χρησιμοποιούν τον όρο στρες χωρίς διάκριση για να περιγράψουν την ανησυχία, το άγχος, το φόβο, τη νευρικότητα, τον κατακλυσμό συναισθημάτων ή τον πανικό.

Το άγχος αποτελεί μια φυσική άμυνα του οργανισμού ενάντια σε κάποιο πραγματικό ή φανταστικό κίνδυνο. Προκαλεί την απελευθέρωση ορμονών στο σώμα ώστε να προετοιμάσει τον οργανισμό να αποφύγει ή να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο. Αυτή η απόκριση είναι γνωστή ως ο μηχανισμός ʺπάλης ή φυγήςʺ.

Το σώμα μας είναι ένα έξυπνο λειτουργικό σύστημα, αλλά δεν μπορεί να διακρίνει τη διαφορά μεταξύ απειλητικού εξωτερικού κινδύνου και παραγόντων που είναι στη φαντασία μας απειλητικοί για τη ζωή. Το σώμα αντιδρά με τον ίδιο τρόπο. Παράγει σημαντικές ποσότητες χημικών ουσιών όπως η κορτιζόλη, η αδρεναλίνη και η νοραδρεναλίνη. Η νευροβιολογία του άγχους είναι ένας πολύπλοκος λειτουργικός μηχανισμός.

Υπάρχουν 3 διαφορετικοί τύποι άγχους: το οξύ άγχος, το επεισοδιακό οξύ άγχος και το χρόνιο άγχος. Αυτοί οι τρεις τύποι άγχους έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά , συμπτώματα, διάρκεια και θεραπευτικές προσεγγίσεις.

Η διαχείριση του άγχους μπορεί να είναι πολύπλοκη επειδή αυτοί οι τρεις τύποι άγχους μπορεί να εμφανίζονται μόνοι τους, να επαναλαμβάνονται, να περιπλέκονται ή να είναι χρόνιοι. Για κάθε περίπτωση απαιτούνται διαφορετικοί τρόποι θεραπευτικής παρέμβασης, διαχείρισης και διαφορετικές μορφές ψυχοθεραπείας ανάλογα με το περιβάλλον του κάθε ατόμου, τον τρόπο ζωής, το ιστορικό ανάπτυξης, τις δεξιότητες και την προσωπικότητά του.

 Οξύ Άγχος

Το οξύ άγχος είναι συνήθως σύντομο. Είναι η πιο συχνή μορφή άγχους και προκαλείται από αντιδραστικές σκέψεις. Οι αρνητικές σκέψεις κυριαρχούν για μια κατάσταση ή ένα γεγονός που συνέβη πρόσφατα, ή για επερχόμενες καταστάσεις, γεγονότα ή απαιτήσεις στο κοντινό μέλλον.

Για παράδειγμα, αν έχετε πρόσφατα εμπλακεί σε μια διαφωνία, ίσως να νιώθετε οξύ στρες λόγω επαναλαμβανόμενων αρνητικών σκέψεων σχετικά με τη διαφωνία. Ή ίσως να νιώθετε οξύ στρες για μια προθεσμία στη δουλειά, όπου και πάλι το στρες δημιουργείται από τις σκέψεις. Ωστόσο, όταν η σκέψη που προκαλείται από το άγχος μειώνεται ή αφαιρείται το άγχος υποχωρεί επίσης. Αν το άγχος καλύπτει τα κριτήρια διάγνωσης DSM-5, τότε το άτομο μπορεί να διαγνωστεί με οξύ στρες.

Το οξύ στρες προκαλεί συμπτώματα στο σώμα, στον εγκέφαλο και στα συναισθήματα, αλλά δεν προκαλεί ιδιαίτερη βλάβη όπως το επεισοδιακό οξύ στρες και το χρόνιο στρες.

Μακροπρόθεσμες επιδράσεις που προκαλεί το οξύ άγχος

Τα πιο κοινά σημάδια και συμπτώματα είναι :

• Παροδικό συναισθηματικό στρες: Είναι συνδυασμός θυμού και ευερεθιστότητας, άγχους και κατάθλιψης.
• Παροδικό μυϊκό άγχος : Η ένταση, ο πονοκέφαλος, ο πόνος στην πλάτη, ο πόνος στον αυχένα, πόνο στο σαγόνι και μυϊκή ένταση που οδηγεί σε τραβήγματα στους μύες, στους τένοντες και στους συνδέσμους.
• Παροδικά προβλήματα του γαστρεντερικού, καούρες, εκκρίσεις στομαχικών οξέων , μετεωρισμό, διάρροια, δυσκοιλιότητα.
• Παροδική υπερδιέγερση : Αύξηση της αρτηριακής πίεσης, ταχυπαλμία, εφίδρωση στις παλάμες, αρρυθμία, ζαλάδα, ημικρανίες , κρύα χέρια ή πόδια, δυσκολία στην αναπνοή, προβλήματα στον ύπνο και πόνο στο στήθος.

Το οξύ άγχος μπορεί να εμφανιστεί στη ζωή κάθε ανθρώπου. Μπορεί να αντιμετωπιστεί και να θεραπευτεί.

Ωστόσο, το επαναλαμβανόμενο οξύ στρες μπορεί να γίνει επιβλαβές για τη σωματική και ψυχική υγεία.

Επεισοδιακό οξύ άγχος

Οι άνθρωποι που βιώνουν συχνά οξύ στρες ή ζουν με το φόβο του στρες , έχουν επεισοδιακό οξύ στρες.

Τα άτομα που βιώνουν συχνά οξύ στρες συχνά ζουν μια ζωή μέσα στο χάος και στις κρίσεις. Είναι πάντα σε εγρήγορση ή αισθάνονται πιεσμένοι. Αναλαμβάνουν πολλές υποχρεώσεις και συνήθως δεν μπορούν να μείνουν οργανωμένοι με τόσες πολλές χρονικές απαιτήσεις. Αυτά τα άτομα είναι συνέχεια σε κατάσταση στρες.

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι προσωπικότητας που εμφανίζουν επεισοδιακό οξύ στρες: (1) η προσωπικότητα ʺτύπου Αʺ, (2) Ο ʺαγχώδηςʺ άνθρωπος από τη φύση του.

Η προσωπικότητα ʺτύπου Αʺ: Αυτή η προσωπικότητα είναι υπερβολικά ανταγωνιστική,  επιθετική, ανυπόμονη, απότομη και είναι συνέχεια στην ʺτσίταʺ. Επιπλέον ένα άτομο με αυτή την προσωπικότητα μπορεί να αντιδρά με εχθρότητα, και σχεδόν πάντα έχει έντονη ανασφάλεια για την απόδοσή του. Αυτές οι προσωπικότητες έχουν συχνά επεισοδιακό οξύ στρες.

Ο ʺαγχώδηςʺ άνθρωπος από τη φύση του: Αυτοί οι άνθρωποι έχουν επίμονες αρνητικές σκέψεις που προκαλούν το επεισοδιακό οξύ στρες στη σωματική και ψυχική τους υγεία. Είναι στην ʺ τσίτα ʺ και καταστροφολογούν και βλέπουν τα αρνητικά σχεδόν σε κάθε κατάσταση. Πιστεύουν ότι ο κόσμος είναι επικίνδυνος, υπάρχει ατιμωρησία, ανασφάλεια και συμβαίνουν μόνο άσχημα πράγματα. Αυτός ο αρνητικός τρόπος σκέψης κάνει τους ανθρώπους να είναι ευερέθιστοι και σε ένταση, αλλά περισσότερο είναι ανήσυχοι και καταθλιπτικοί από ότι θυμωμένοι και εχθρικοί. Οι σκέψεις τους συχνά συμπληρώνουν την εξής έκφραση ʺΤι θα συνέβαινε αν…ʺ με αρνητικά συμπεράσματα. Συχνά η διάγνωση σύμφωνα με την DSM-5 είναι διαταραχή γενικευμένου άγχους.

Επιδράσεις που προκαλεί το επεισοδιακό οξύ άγχος

Τα πιο συχνά σημάδια και συμπτώματα είναι όμοια με το οξύ στρες, αλλά εξαιτίας της παρατεταμένης ευερεθιστότητας ή της παρατεταμένης εγρήγορσης υπάρχει συνεχιζόμενη βλάβη και ταλαιπωρία.

• Συναισθηματικό άγχος :Θυμός ή ευερεθιστότητα, ανησυχία και κατάθλιψη, νευρικότητα, ανυπομονησία, ένταση.
• Γνωστικό άγχος: Προβλήματα στην προσοχή/συγκέντρωση, στην ταχύτητα επεξεργασίας των πληροφοριών, στην εκμάθηση νέων πραγμάτων, στη παγίωση και στην ανάκτηση πληροφοριών από τη μνήμη και πνευματική κόπωση.
• Προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις. Ο χώρος εργασίας γίνεται ένα πολύ αγχωτικό περιβάλλον για αυτά τα άτομα.
• Μυϊκή ένταση :Πονοκέφαλοι, πόνοι στην πλάτη, πόνοι στο σαγόνι, τραβήγματα στους μύες, στους τένοντες και στους συνδέσμους.
• Προβλήματα με το γαστρεντερικό σύστημα: Καούρες, παλινδρόμηση, έκκριση οξέων του στομάχου, φούσκωμα, διάρροια, δυσκοιλιότητα, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου.
• Υψηλή αρτηριακή πίεση, ταχυκαρδία, εφίδρωση στις παλάμες, ζαλάδες, ημικρανίες, κρύα χέρια ή πόδια, δυσκολία στην αναπνοή, αϋπνίες, πόνος στο στήθος και καρδιαγγειακά προβλήματα.
• Προβλήματα του ανοσοποιητικού συστήματος : συχνά κρυολογήματα, αλλεργίες, άσθμα και άλλα νοσήματα του ανοσοποιητικού συστήματος.

Το επεισοδιακό οξύ στρες οδηγεί σε ορισμένα προβλήματα υγείας όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση και τα καρδιαγγειακά νοσήματα και το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου(IBS).

Θεραπεία για το επεισοδιακό οξύ άγχος

Το οξύ επεισοδιακό στρες απαιτεί παρέμβαση σε πολλά επίπεδα. Η θεραπεία απαιτεί τη βοήθεια ψυχοθεραπευτή και θέλει χρόνο.

Πολλές φορές ο τρόπος ζωής και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας αυτών των ατόμων είναι βαθιά ριζωμένος μέσα τους ,που δεν βλέπουν τίποτα λάθος στον τρόπο που διαχειρίζονται τη ζωή τους.

Είναι συχνό για αυτά τα άτομα να κατηγορούν τους άλλους για τα προβλήματά τους. Συχνά θεωρούν ότι ο τρόπος ζωής τους, ο τρόπος που αλληλεπιδρούν με τους άλλους ανθρώπους και ο τρόπος με τον οποίο βλέπουν τον κόσμο είναι ουσιαστικό και αναπόσπαστο κομμάτι της προσωπικότητάς τους και αντιστέκονται στο να ζητήσουν ψυχολογική βοήθεια από ένα ψυχοθεραπευτή.

Αυτά τα άτομα αντιστέκονται στην αλλαγή της συμπεριφοράς τους και του τρόπου σκέψης τους. Είναι πολύ συχνό για αυτά τα άτομα να ζητούν βοήθεια μόνο όταν ο σωματικός πόνος και τα προβλήματα γίνονται υπερβολικά πολλά.

Χρόνιο άγχος

Το χρόνιο άγχος είναι ο πιο επιβλαβής τύπος άγχους. Αν το χρόνιο στρες παραμείνει αθεράπευτο για μεγάλη χρονική περίοδο, μπορεί να προκαλέσει σημαντική και μη-αναστρέψιμη βλάβη στη σωματική υγεία ενός ατόμου και να επιδεινώσει την ψυχική σας υγεία.

Για παράδειγμα, η μακροχρόνια φτώχεια, η επαναλαμβανόμενη κακοποίηση σε οποιαδήποτε μορφή, η ανεργία, οι δυσλειτουργικές οικογένειες, το κακό εργασιακό περιβάλλον, η εξάρτηση από ουσίες ή ένας κακός γάμος προκαλούν σημαντικό χρόνιο στρες.

Το χρόνιο στρες επίσης εμφανίζεται όταν ένα άτομο αισθάνεται απελπισίας, δεν βλέπει καμιά διέξοδο από όσα του προκαλούν στρες και καταφεύγει σε λάθος λύσεις.

Το χρόνιο άγχος μπορεί να προκληθεί από εμπειρίες της παιδικής ηλικίας ή τραυματικές εμπειρίες αργότερα στη ζωή.

Όταν ένα άτομο ζει με χρόνιο στρες, η συμπεριφορά του, οι πράξεις του και οι συναισθηματικές αντιδράσεις του γίνονται συνήθεια. Υπάρχει αλλαγή της νευροβιολογίας του εγκεφάλου και του σώματος. Αυτό συμβαίνει καθώς το άτομο είναι συνεχώς επιρρεπές στις επιβλαβείς επιδράσεις του στρες στο σώμα και στο μυαλό.

Οι άνθρωποι με χρόνιο στρες έχουν πολλά από τα συμπτώματα που έχουν αναφερθεί παραπάνω, αλλά με τη διαφορά ότι είναι χρόνια και μπορεί να οδηγήσουν σε σωματικά και ψυχικά προβλήματα υγείας όπως και σε αυτοκτονίες, βίαιες πράξεις, ανθρωποκτονίες, ψύχωση, καρδιακή προσβολή, και εγκεφαλικό επεισόδιο.

Το χρόνιο στρες είναι άγχος που κατατρώει τον άνθρωπο μέρα με τη μέρα, χρόνο με το χρόνο. Μπορεί να καταστρέψει ζωές, σώματα και μυαλά.  Έτσι προκαλείται χάος μέσα από τη μακροπρόθεσμη φθορά. Είναι το άγχος της φτώχειας, των δυσλειτουργικών οικογενειών, της βίας, των καταχρήσεων, των ψυχικών τραυμάτων, της ανυπόφορης δουλειάς, της εθνικής αντιπαλότητας, του πολέμου.

Θεραπεία για το χρόνιο άγχος

Όταν ένα άτομο δεν βλέπει ποτέ ένα τρόπο για να ξεφύγει από αυτή τη μίζερη κατάσταση, αισθάνεται άγχος λόγω των αδυσώπητων απαιτήσεων και της φαινομενικά ατέρμονης πίεσης. Χωρίς καμιά ελπίδα, το άτομο σταματά να ψάχνει για λύσεις.

Πολλές φορές το χρόνιο στρες οφείλεται σε τραυματικές εμπειρίες στην πρώιμη παιδική ηλικία που εσωτερικεύονται και παραμένουν για πάντα επώδυνες και παρούσες. Οι εμπειρίες της παιδικής ηλικίας επηρεάζουν βαθιά την προσωπικότητα και δημιουργούν ισχυρές πεποιθήσεις που αποτελούν αιτίες ατέρμονου άγχους για το άτομο (π.χ. ο κόσμος είναι ένα επικίνδυνο μέρος, πρέπει να είμαστε πάντα τέλειοι). Όταν η προσωπικότητα ή οι βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις πρέπει να αναθεωρηθούν, η ανάρρωση απαιτεί λεπτομερή εξέταση του ατόμου από ένα ψυχοθεραπευτή. Τα καλά νέα είναι ότι η ψυχοθεραπεία είναι πολύ αποτελεσματική.

Η χειρότερη εκδοχή του χρόνιου στρες είναι όταν οι άνθρωποι το συνηθίζουν. Ξεχνούν πως είναι η ζωή χωρίς αυτό. Κατά κάποιο τρόπο, είναι μια μορφή προσαρμογής στον μηχανισμό ψυχολογικής άμυνας. Οι άνθρωποι κινητοποιούνται με το οξύ στρες γιατί είναι κάτι καινούργιο. Τα άτομα με χρόνιο στρες συχνά αγνοούν τα σημάδια και τα συμπτώματα επειδή είναι παλιά, οικεία, και επειδή συχνά αισθάνονται απελπισία.

Το χρόνιο στρες μπορεί να σκοτώσει μέσω αυτοκτονίας, βίας, ανθρωποκτονίας, καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού επεισοδίου και ακόμη και καρκίνου. Οι άνθρωποι καταβάλλονται και καταλήγουν σε μια τελική μοιραία βλάβη. Η σωματική και ψυχική υγεία υπονομεύεται από τη μακροχρόνια τριβή. Τα σημάδια και τα συμπτώματα του χρόνιου στρες είναι δύσκολο να θεραπευτούν αλλά όχι αδύνατο.

Οι άνθρωποι με χρόνιο στρες χρειάζονται μακροχρόνια θεραπεία που περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή και ψυχοθεραπεία(συμπεριφορική ψυχοθεραπεία και τη διαχείριση του άγχους).

Το πώς αντιδρούμε σε δύσκολες καταστάσεις επηρεάζει τον τρόπο που το στρες επιδρά στη ζωή μας , στη σωματική και ψυχική μας υγεία. Ένα άτομο που αισθάνεται ότι δεν έχει αρκετές δεξιότητες να διαχειριστεί το άγχος είναι πιο πιθανό να αντιδρά έντονα σε αφορμές που προκαλούν σωματικά και ψυχικά προβλήματα. Να θυμάστε ότι το σώμα και το πνεύμα είναι συνδεδεμένα, και αυτό σημαίνει ότι οι ψυχολογικοί παράγοντες επηρεάζουν το πώς ένα άτομο αισθάνεται σωματικά.

Ένας επίμονος αρνητικός τρόπος σκέψης για οποιαδήποτε πρόκληση που προκύπτει επηρεάζει το σώμα, το μυαλό και το συναίσθημα. Όταν βλέπετε ότι αντιδράτε υπερβολικά σε παράγοντες άγχους ζητήστε τη βοήθεια ενός ψυχοθεραπευτή για να μειώσετε τα αρνητικά συναισθήματα, τις επιδράσεις του άγχους και να μάθετε να διαχειρίζεστε το άγχος αποτελεσματικά.