Υποτροπιάζουσα κατάθλιψη

Υποτροπιάζουσα κατάθλιψη

Η "υποτροπιάζουσα κατάθλιψη" θεωρείται μια διαφορετική ψυχιατρική διαταραχή από τη μείζονα κατάθλιψη. Κλινικά μιλάμε για υποτροπιάζουσα καταθλιπτική διαταραχή όταν ένας ασθενής βιώνει πολλαπλά καταθλιπτικά επεισόδια στην πορεία της ζωής του.

Αντί να έχει ένα μοναδικό επεισόδιο κατάθλιψης στη ζωή του, είτε βραχύ είτε παρατεταμένο, ένα άτομο με υποτροπιάζουσα κατάθλιψη θα εμφανίσει επιπλέον επεισόδια κατάθλιψης μετά από κάποιες χρονικές περιόδους χωρίς συμπτώματα (μεσοδιαστήματα νορμοθυμίας). Αυτά τα καταθλιπτικά επεισόδια μπορούν να είναι ήπια, μέτρια ή σοβαρά και με ή χωρίς ψυχωσικά συμπτώματα.

Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της υποτροπιάζουσας κατάθλιψης;

Τα καταθλιπτικά συμπτώματα είναι τα ίδια στην (μείζων) κατάθλιψη και στην υποτροπιάζουσα κατάθλιψη. Αυτό που διαφέρει είναι η επανεμφάνιση και η πορεία της. Στη μείζων κατάθλιψη η νόσος θεωρείται ότι ολοκληρώνεται με το πέρας του καταθλιπτικού επεισοδίου (τα οποία έχουν διάρκεια συνήθως 4-8 μήνες αν δεν ληφθεί κάποια αγωγή).

Όμως στην υποτροπιάζουσα κατάθλιψη, η συνήθης πορεία της νόσου περιλαμβάνει την επανεμφάνιση επαναλαμβανόμενων καταθλιπτικών επεισοδίων. Τα καταθλιπτικά επεισόδια επανέρχονται κάθε 2-3 χρόνια κατά μέσον όρο, αλλά τα μεσοδιαστήματα καθώς περνάνε τα χρόνια και αυξάνονται τα καταθλιπτικά επεισόδια που έχει περάσει ένας ασθενής, γίνονται όλο και μικρότερα.

	ΥΠΟΤΡΟΠΙΑΖΟΥΣΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ	"ΤΥΠΙΚΗ" ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ
ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟΥ	4-8 μήνες	4-8 μήνες
ΥΠΟΤΡΟΠΗ	κάθε 2-3 χρόνια	το 50% των ασθενών μπορεί να έχουν 2ο επεισόδιο

Όσοι έχουν ένα επεισόδιο κατάθλιψης, έχουν κάποιες πιθανότητες να εμφανίσουν υποτροπή. Όμως άτομα με υποτροπιάζουσα καταθλιπτική διαταραχή που είχαν ήδη δύο επεισόδια, έχουν 80% πιθανότητες να εμφανίσουν ένα τρίτο καταθλιπτικό επεισόδιο. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι με κάθε επόμενο καταθλιπτικό επεισόδιο, ένα άτομο έχει αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξει αυτοκτονικό ιδεασμό ή να προβεί σε απόπειρα αυτοκτονίας. Σε ασθενείς με υποτροπιάζουσα κατάθλιψη που έχουν στο ιστο­ρικό τους πολλαπλά καταθλιπτικά επεισόδια, μπορεί να παρα­μένουν κάποια υπολειμματικά συμπτώματα, τα οποία επηρεάζουν αρνητικά τη λει­τουργικότητα.

Μια ειδική μορφή της υποτροπιάζουσας κα­τάθλιψης είναι η εποχική κατάθλιψη, στην οποία τα επεισόδια επανεμφανίζονται είτε το φθινόπωρο και στην αρχή του χειμώνα (τύπος Α), είτε την άνοιξη και το καλο­καίρι (τύπος Β).

Συμπτώματα της υποτροπιάζουσας κατάθλιψης

Τα συμπτώματα είναι κοινά με αυτά της μείζων κατάθλιψης, και περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

• επίμονα συναισθήματα θλίψης ή κενού
• απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες (ανηδονία)
• δυσκολία συγκέντρωσης ή λήψης αποφάσεων
• ευερεθιστότητα ή θυμό
• αλλαγές στην όρεξη ή το βάρος
• κόπωση ή έλλειψη ενέργειας
• αισθήματα αναξιότητας ή υπερβολικής ενοχής
• αϋπνία και διαταραχές ύπνου
• άγχος ή ανησυχία
• ανεξήγητα ψυχοσωματικά συμπτώματα, πόνο ή γαστρεντερικές διαταραχές
• αυτοκτονικό ιδεασμό ή απόπειρες αυτοκτονίας

Μπορεί κάποιος να κάνει και το κατάθλιψη τεστ για μια πρώτη εκτίμηση αν πάσχει από κατάθλιψη.

Πρόγνωση για την υποτροπιάζουσα κατάθλιψη

Οι μελέτες για την πρόγνωση εμφάνισης υποτροπιάζουσας κατάθλιψης έχουν εντοπίσει ορισμένους παράγοντες κινδύνου:

• η σοβαρότητα του πρώτου καταθλιπτικού επεισοδίου
• συννοσηρότητα άλλων ψυχιατρικών διαταραχών (πχ δυσθυμία, άγχος)
• στρεσογόνα γεγονότα της ζωής
• κληρονομικό ιστορικό ψυχικών διαταραχών, ιδιαίτερα κατάθλιψης
• ψυχολογική δυσφορία, τάση για άγχος, αμφιβολία για τον εαυτό, άλλα αρνητικά συναισθήματα

Θεραπευτικές επιλογές για την υποτροπιάζουσα κατάθλιψη

Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα είναι ο πυλώνας της θεραπείας της υποτροπιάζουσας κατάθλιψης. Μετά από ένα καταθλιπτικό επεισόδιο, συνίσταται γενικά η φαρμακευτική αγωγή να συνεχίζεται για τουλάχιστον ένα χρόνο αφού το άτομο βελτιωθεί, για να αποφευχθεί ακόμα μία νέα υποτροπή. Αν ένας ασθενής εμφανίσει περισσότερα από δύο καταθλιπτικά επεισόδια μπορεί να χρειαστεί να παίρνει για πολλά χρόνια αντικαταθλιπτική αγωγή (ίσως και εφ' όρου ζωής, αναλόγως τον αριθμό, την βαρύτητα και τα ιδιαίτερα συμπτώματα των καταθλιπτικών επεισοδίων). Επίσης πρέπει να βεβαιωθεί κανείς ότι δεν πρόκειται για διπολική διαταραχή (μανιοκατάθλιψη).

Συμπληρωματικά, μπορεί να χρησιμοποιηθούν τα σταθεροποιητικά της διάθεσης (πχ Lamictal, Depakine) για την πρόληψη των υποτροπών της κα­τάθλιψης.  Τελευταία, ως σταθεροποιητικά φάρμακα χρησιμοποιούνται και άτυπα αντιψυχωσικά φάρμακα.

Επίσης ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι η ψυχοεκπαίδευση και η μακροχρόνια ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της εμφάνισης επαναλαμβανόμενων καταθλιπτικών επεισοδίων.